De Oekraïense parochie van de OGCC met haar overkoepelende vzw H. Sophia had de moed om een groot festiviteit op te zetten. Het was 70 jaar geleden dat de belangrijkste Oekraïense migratie naar Limburg was gekomen. En het was 30 jaar geleden dat ons nieuw gebedshuis in Waterschei werd ingezegend. Dat moest gevierd worden, en hiervoor hebben we drie dagen uitgeschreven.
Om het feest mogelijk te maken werd een werkgroep samengesteld die nog voor het zomerreces aan het werk ging. De werkgroep werd samengesteld uit de pastoor Maryan Stetsyshyn, Peter Firman en Joris Koziej. De vrouwen in de werkgroep waren bijzonder actief, en dat waren Iryna Pishchak, Svitlana Nemlyj, Larisa Plyatsko. Hebben ook deelgenomen aan enkele vergaderingen mevr. en mr. Dybailo, mevr. Lucia Janssens. Uit de vele ideeën werd een driedaagse opzet gerealiseerd. Een penning werd geslagen met de beeltenis van ons centrum en aan de andere zijde de beeltenis van het monumentale kruis dat voor het gebedshuis staat. Dat kruis werd geplaatst toen we twintig jaar geleden onze 50 jaar immigratie vierden. Ook werd een nieuwe brochure uitgegeven over ons centrum, omdat de brochure van twintig jaar geleden niet meer actueel was.
Op vrijdag 19/10/2018 werd een tentoonstelling geopend in het Casino Modern op een honderdtal meter verwijderd van ons centrum. De opening werd ingeleid door Dr. J. Koziej, die de vieringen schetste en de Vlaamse gemeenschap dankte voor de geslaagde immigratie en de goede samenwerking. De schepen van cultuur mevr. Anniek Nagels was blij om de feestelijkheden te openen en benadrukte dat het de taak is van het gemeentebestuur om goed samen te werken met de vele cultuur-gemeenschappen die Genk rijk is en dat deze Oekraïense gemeenschap klein maar voorbeeldig is in het behoud van haar eigenheid en in haar openheid tot de andere gemeenschappen en de Vlamingen in het bijzonder. Daarna benadrukte de voorzitter van de vzw H. Sophia Genk, de heer Peter Firman, dat het dank zij de inspanningen van een groep mensen mogelijk is geworden om dit opzet te realiseren. Dat we een waardevolle tentoonstelling voorgelegd krijgen en dat de deuren drie dagen open blijven. De opening werd feestelijk ingeleid met een drank en een aangename babbel.
Op de tentoonstelling waren verschillende standen. De bezoekers werden ontvangen met een “korovai” een versierde brood afkomstig uit Oekraïne: het is een symbool van gastvrijheid, een traditioneel gebaar van verwelkoming. Het eerste standje was van mevr. Pryimak Mariana, die hedendaagse stoffen maakt voor een moderne vorm van Oekraïense traditionele kleding. Daarna volgde een stand met een TV scherm waar de activiteiten werden getoond van de vzw Patriarchaal fonds. Het vzw vormt een organisch onderdeel van het Oekraïens centrum in Waterschei van waaruit ondermeer missies werden, en nog steeds worden gestuurd naar het Oosten van Europa. In de jaren 80 van de vorige eeuw werden de eerste hulpacties ondernomen voor de Oekraïeners in Polen en vanaf 1991 in Oekraïne. De activiteiten gaan nog steeds door.
Een stand van mevr. Svitlana Lebyga, een gereputeerde kunstenares in Brugge. Ze schildert grote doeken op basis van Oekraïens geïnspireerde thema’s. In deze reeks valt vooral de gevleugelde vrouw op die over een Oekraïens landschappen zweeft en ook de personages met geborduurde kleren.
Het standje van de gezusters Anna en Luba Rozak trok veel aandacht met het fijne handwerk dat vervaardigd werd hier op de diaspora. Vertrekkende van voorbeelden meegebracht uit Oekraïne door de vluchtelingen in de jaren 40, werd een hele oeuvre ontwikkeld van geborduurde handdoeken en hemden; en de zeer kunstzinnig beschilderde eieren vormden een orgelpunt van hoogstaand lokaal volkskunst en traditie.
Centraal in de zaal waren de iconen uitgestald van mevr. Lucia Janssen, iconenschrijfster. Het stelde een iconenmuur voor zoals in de Byzantijnse kerken met daarop verschillende van haar kunstzinnig contemplatieve werken. Een ware aantrekkingspunt die inhoudelijk het geloof weergeeft van de Oost-Europeaan.
Daarna volgde het standje van Nadia Halaburda. Ze toonde de klederdracht uit de verschillende Oekraïense provincies en cultuurgemeenschappen. Zeer leerrijk ook van de Oekraïeners zelf. Met het borduren wordt een taal uitgedrukt in symbolen. Zo kan een gezinssamenstelling worden uitgetekend over een handdoek; of een familiestamboom of de geschiedenis van een familie.
Op de laatste stand werden foto’s getoond van de activiteiten van het centrum gedurende de laatste 30 jaar. Op een TV scherm werd door middel van een fotoreportage de geschiedenis van de lokale immigranten verteld naar aanleiding van het levensverhaal van één persoon, die nog steeds lid is van de parochie.
Op uitnodiging van de Oekraïense ambassade werd er een receptie gehouden in Thor Central in Waterschei, op de plaats waar vroeger de steenkoolmijn was. Aan de muren hing een fotoreportage over de Belgische steenkoolmijnen in Oekraïne, in de Donbas regio. En er stonden standjes met werken van de Oekraïense kunstenaar Roman Minin, die zich laat inspireren door het mijnwezen. Op de receptie was de opnieuw verkozen burgermeester van Genk , de heer Wim Dries, aanwezig die in zijn toespraak de Oekraïeners loofde voor het zware werk dat ze hadden verricht in de koolmijnen, en zo hebben bijgedragen aan de welvaart van de gemeente; hij dankte ook voor de cultuur die ze hadden meegebracht, bewaard en doorgegeven en zodoende de gemeente cultureel verrijkt, en dit zowel met een Orthodoxe kant als een Byzantijns-Katholieke. Hij prees vooral de openheid van de Oekraïeners en hun standvastigheid. Daarna volgen korte toespraken in het Engels van de ambassadeur Mykola Tochytskyj en de directeur van het ministerie van Buitenlandse zaken in Kyiv Mr. Vasyl Khymynets en de Ere-consul Kris Beckers. De ambassadeur legde een positief verband tussen de aanwezigheid van de Oekraïense mijnwerkers in Limburg en de ontwikkeling van koolmijnen in het oosten van Oekraïne in de 18-de en 19-de eeuw door ondernemers uit België. Er was veel volk afgekomen voor de receptie en er werden vriendschappelijke banden gesmeed. Ook bisschop Boris Gudziak was aangekomen van zijn retraite in Chevetogne en maakte een goede indruk op de genodigde gasten. Mgr. B. Gudziak resideert vanuit Parijs over de Oekraïense parochies in de diaspora, gesitueerd in Zwitserland, Frankrijk en de BeNeLux.
Zaterdag 20/10/2018 werd in de vroege ochtend een H. Mis, voorgeleid door de bisschop Boris, gevierd, in de welke de overleden migranten en leden van de vzw H. Sophia werden herdacht. In Casino Modern was de tentoonstelling de hele dag geopend en er was mogelijkheid om samen Oekraïens traditioneel te koken; ook kon men borduren, eitjes beschilderen en een introductie krijgen over iconografie. Bij de twee standen met Power Point werd op vraag extra uitleg gegeven.
s’Avonds ging een concert door in de zaal van de Casino. De mijnwerkerskoor zong enkele traditionele liederen en deed ons weer mijmeren over de tijd van toen de mijnen nog open waren. Het was imponerend om die oude mannen daar te zien staan in hun blauwe pakken en verlichte helmen. Daarna werden de heer Dr. Luc Paredis en de heer Gerard Pouw geëerd voor hun actieve steun aan de Oekraïense projecten die we in L’viv, de hoofdplaats van West-Oekraïne, gerealiseerd hebben. Ondertussen werd het concert voortgezet met 5-Okean uit Ivano Frankivsk.
De avond werd afgesloten met een gemeenschappelijke babbel en drink. Het was al bij al een geslaagd concert mocht er meer volk afgekomen zijn.
Op zondag 21/10/2018 werd een pontificale mis gevierd voorgeleid door mgr. Boris Gudziak en geconcelebreerd door mgr. Patrick Hoogmartens, EH Adam Figurek en EH Stetsyshyn, EH Michailo Romanjuk, Marco Semehen, de heer Simon Lambreg en diakonen Volodja Radko en Basiel. De viering werd opgeluisterd door het Utrechts Byzantijns koor onder leiding van mvr. Irena Grynko. De viering in de stampvolle parochiekerk van St. Jan de Doper in Waterschei was imponerend en vreugdevol. Bisschop Boris hield zijn sermoen in het Engels en benadrukte dat de lokale Kerk, die duidelijk tekenen van verval vertoont, de moed niet mag laten zakken. Er komt weer een tijd van opstanding, vergelijkbaar met de Oekraïense Katholieke Kerk: want zij was ten dode opgeschreven en is nu levendiger dan ooit. Mgr. Patrick haalde de herinnering boven aan pater Otto Goovaerts en dankte voor de uitnodiging om samen de H. Mis te vieren in ons midden. Een brief van het hoofd van de Oekraïense Katholieke Kerk, zijn eminentie Svjatoslav Schewchuk, werd voorgelezen door de voorzitter van de vzw H. Sofia Rome, EH Marko Semehen. Hij spoort de migranten aan om het werk van pater Otto Goovaerts, een ware apostel tussen de Oekraïense migranten, in eer te houden en door te werken volgens de ingeslagen weg, daarvoor geeft hij zijn herderlijke zegen.
Na de viering werd een fotocessie gehouden voor het standbeeld van pater O. Goovaerts. Er volgde een korte receptie onder de kerk waar de kans werd geboden om met mgr. Patrick te ontmoeten; schepen van erediensten Ria Grondelaers verwelkomde ons en onderstreepte de noodzaak om onze tradities in eer te houden. Van de gemeente Genk schonk ze ons twee bekertjes vervaardigd door de kunstenaar Pieter Stockmans. Daarna begaven de gasten zich naar de eetgelegenheid “de Kring” tegenover het Casino Modern. Het gebed werd ingeleid door bisschop Boris, en het “Onze Vader” werd gezongen door het Byzantijn koor. Je kreeg er de rillingen van, zo mooi klonk het in de grote refter. Bijna alle 150 stoelen waren bezet. De viergangen maaltijd was klassiek en overvloedig. En er werd naar hartenlust gedronken. Om de oude migranten te eren werden door pastoor M. Stetsyshyn een drietal personen, die meer dan 90 jaar jong zijn, in de bloemetjes gelegd: mv. Lysko-Jakobenko Luba, mvr. Koziej- Grebenik Maria en de heer en mv Lea en Ihor Kolodij-Stevens . Ook kreeg Dr. Vanderschot Emiel een penning voor zijn missie naar Oekraïne in 1997, waar hij de urologische operaties moderniseerde. De heer Marc Vanderstraete kreeg een penning overhandigd als commandeur van de ridderorde die ons zeer genegen is en ons ondersteunt in onze werking. En onze eregast Dr. Ostap Mohyljak, uit Oekraïne, kreeg een penning voor zijn jarenlange inspanningen die hij leverde en nog levert als tussenpersoon tussen Oekraïne en ons centrum. Ook Duizel viel in de prijzen; de heer Kees Van Beers , samen met Jan, mocht zijn werking uitleggen aan de aanwezigen en beloofde opnieuw een lading van 200 schoolbanken, waarmee we de volgende maanden dorpscholen in Oekraïne kunnen moderniseren. Dr. Ostap Mohyljak had een verassing bij; de Heer Peter Firman en Dr. Joris Koziej kregen een leren riem als geschenk met een specifieke uitvoering, waar de gesp een “tryzub” een drietand-symbool draagt, en dit als dank voor de vele jaren van vruchtbare samenwerking en morele steun.
Na het dessert, een grote stuk roomijs, zakte het gezelschap af naar het Casino, om naar de tentoonstelling te kijken of voor het concert dat tegen 17 uur begon (na een uurtje vertraging).
Het Utrechts Byzantijn koor zong nog enkele religieuze en volksliederen alvorens naar huis te vertrekken. Daarna werden we vergast op een operette zangeres uit Kyïv, Solomia Pryimak, met een heerlijke sopraan. Dan volgden nog enkele virtuoze intermezzo’s op de bandura, een volksinstrument al dan niet begeleid met zang, door Roman Hrynkiv en Larysa Dedug. En om af te sluiten kregen we het Genks koor “Incantatio” te horen die enkele prachtige liederen van Vlaamse toondichters te berde bracht. Hun uitvoering van het Oekraïens nieuwjaarslied “Stjedrik-schjedrik”, meer gekend als het “klokkenlied”, was zeer innemend. We beloofden op onze communicantenzieltje dat we aanwezig zullen zijn op hun Kerstconcert in Hasselt op 23/12/2018.
Daarna konden de gasten nog een babbeltje slaan bij een drankje of nog even de tentoonstelling bezoeken. Maar ondertussen werden de standjes al voorzichtig afgebroken. De meeste gasten die van ver kwamen, waren al vertrokken.
Josif Slipyj vzw – Dr. Joris Koziej
Oekraïense Kerk Genk 